CZESKIE SŁOWA - Suchary nie lubią żartów (a co dopiero sucharów!)

Od stosunkowo niedawna sporą karierę w języku polskim robi określenie 'suchar'. Pierwotnym znaczeniem tego wyrazu (również w języku czeskim) jest 'kromka specjalnie przygotowanego, wysuszonego pieczywa, nadającego się do przechowywania przez dłuższy czas'.

W potocznej polszczyźnie natomiast "suchar" to 'żenujący, niezabawny żart' (za mistrza tego gatunku uznawany jest Karol Strasburger, prowadzący teleturnieju "Familiada").

W pewnym sensie pokrewny znaczeniowo polskiemu 'sucharowi' jest 'suchar' czeski. U naszych sąsiadów zza południowej granicy rzeczownik ten odnosi się jednak nie do abstrakcyjnego zjawiska, ale do osoby - oznacza kogoś nieznającego się na żartach, bez poczucia humoru, 'drętwego'. Jako bezpośredni polski odpowiednik może tu posłużyć potocyzm 'sztywniak'.

Omawiane znaczenie powyższego słowa zaczęło się rozpowszechniać w języku czeskim po drugiej wojnie światowej. Początkowo definicja 'suchara' była bardzo wąska i nawiązywała, jak wiele nowych podówczas określeń, do wprowadzonego niedawno ustroju politycznego. Poniżej zamieszczam tłumaczenie z czeskiego czasopisma językoznawczego "Naše řeč", które w swoim artykule "Suchar, sucharský, sucharství…" (1954, nr 7-8) objaśnia istotę tytułowego słowa: "Po raz pierwszy zabrzmiało ono na posiedzeniu Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji [które odbywało się] 3 - 5 grudnia 1953 r. Użył go wicepremier Václav Kopecký. Powiedział (...) »Są u nas tak zwani „suchaři“, którzy sądzą, że nadejście socjalizmu oznacza, iż ludzie przestają być ludźmi z normalnymi ludzkimi radościami, marzeniami, pasjami, zamiłowaniami (...), „suchaři“ wyobrażają sobie, że z życia kulturalnego i społecznego w czasach socjalizmu znikną wszystkie formy kultury i zabawy, które ludzie wcześniej kultywowali i które ich bawiły, na przykład, że przestaną być wystawiane znane opery, balety i operetki, że nastąpi kres satyry i humoru kabaretowego, że przestanie się tańczyć.« Na początku zatem 'suchar' oznaczał 'sztywniaka' konkretnego, bo socjalistycznego, później stał się bardziej uniwersalnym pojęciem.

Wyrazy pochodzące od określenia 'suchar':
- rzeczownik 'suchoprd' - synonim (również nacechowany potocznie)
- przymiotnik 'sucharský' (czyli 'sztywniacki')

Innym znaczeniem rzeczownika 'suchar', zarówno w języku czeskim, jak i w niektórych dialektach morawskich, jest 'człowiek bardzo szczupły, chudy'.