CZESKIE SENTENCJE - Dát za někoho ruku do ohně

Zarówno w języku czeskim, jak i polskim dla wyrażenia bezgranicznego zaufania dla kogoś (czegoś), zwłaszcza w sytuacji, gdy ktoś inny ma wątpliwości co do danej osoby (zjawiska) i wypytuje o nią, używamy związku frazeologicznego zawierającego słowo ręka (ruka). W obu językach tę część ciała "ufający" jest gotów poświęcić w imię swego przekonania o solidności czy niezawodności "zaufanego".

Co ciekawe, poświęcenie to wygląda nieco inaczej u Polaków i Czechów. W języku czeskim mówimy dát / vložit za někoho ruku do ohně (według tłumaczenia dosłownego włożyć za kogoś rękę do ognia), natomiast w języku polskim dać sobie za kogoś rękę uciąć.

Skąd pochodzi czeskie określenie? Może mieć ono związek ze starożytną legendą o Mucjuszu Scewoli. Ten Rzymianin podczas oblężenia swego miasta przez Etrusków (509 p.n.e) zakradł się do obozu wroga z zamiarem zabicia etruskiego króla Porsenny. Został jednak schwytany i ponoć, by dowieść, że nie lęka się tortur ani śmierci, włożył rękę do ognia.

Zarówno czeskiego, jak i polskiego związku frazeologicznego używa się najczęściej w trybie przypuszczającym lub w czasie przyszłym (np. Dali by za to ruku do ohně. / Dáte za svého zaměstnance ruku do ohně?; w tłumaczeniu z czeskiego Daliby sobie za to rękę uciąć. / Czy dasz sobie uciąć rękę za swojego pracownika?).

Bliskimi znaczeniowo wyrazami pochodzącymi od wyrazu ruka / ręka są czasowniki ručit / ręczyć (jak tłumaczy Krystyna Długosz-Kurczabowa w "Słowniku etymologiczno-historycznym języka polskiego" Czasownik ręczyć (XV w.) znaczył pierwotnie 'dawać rękę', przy czym ten gest był znakiem brania na siebie odpowiedzialności za kogoś, dawania rękojmi).

Synonimem czeskiego dát / vložit za někoho ruku do ohně jest równie obrazowe wyrażenie dát za někoho hlavu na špalek (w wolnym tłumaczeniu dać za kogoś głowę pod topór)